16 Ocak 2009 Cuma

Gehenna

Bu kelime (gĕhenna, ae, f.,) İbrani dilindeki ge-hinnom, ge-ben-hinnom'un ve Yunancadaki geenna'nın (γέεννα) karşılığıdır. Lampe'nin Patristic Greek Lexicon'da şöyle açımlanır:

İfadenin tarihsel arka planı şöyledir: Fenikelilerin metal üzerinde oturan dana başlı Tanrı Moloch'a çocuk kurban ettiği (bunu da şöyle yapıyorlarmış: moloch heykelini ateşle kızdırıyorlar; yeteri kadar kızgın bir sıcaklığa kavuşunca da kurban edilecek çocuğu heykelin kollarına canlı canlı bırakıyorlar) Kudüs yakınındaki bir vadinin (Hinnom vadisi) adıdır (Walter Balfour, An Inquiry into the Scriptural Import of the Words Sheol, Hades, Tartarus, and Gehenna: All Translated Hell, in the Common English Version, p.111, pub. G. Davidson, 1825). Haliyle -rahatlıkla anlaşıldığı gibi- bizdeki cehennem kelimesinin de atasıdır.

İsmin Latince olarak geçtiği bazı yerler (dini metinler):
Vulg. Matt. 5, 22 sq.; 10, 28; 18, 9 al.: Tert. Apol. 47; Prud. Cath. 6, 111; 11, 112; Aus. Ephem. ap. Orat. 56 et saep.

Novum Testamentum'da Secundum Matthaeum, 23.33'de şu soru sorulur: "serpentes, genimina viperarum, quomodo fugietis a iudicio gehennae?" Türkçesi: "Sizi yılanlar, engerekler soyu! cehennemin yargısından nasıl kaçacaksınız?"

Alyssa Lyra Pitstick, "Light in Darkness: Hans Urs Von Balthasar and the Catholic Doctrine of Christ's Descent Into Hell" adlı eserinde gehenna'yı şöyle anlatıyor: "Gehenna tam anlamıyla cehennemdir (hell), melek olsun, insan olsun lanetlenmiş olanlar için sonsuza dek yanan ateşin mekanıdır." (p.14, Wm. B. Eerdmans Publishing, 2007) Aynı yazara göre gehenna, hell'in en azından üç parçasından biridir: diğer ikisi purgatory (araf) ve sheoldur (ölüler diyarı; underworld). Bu durumda cehennem algısının kategorizasyona uğraması söz konusu. J. W. Hanson'ın "Universalism: The Prevailing Doctrine of the Christian Church During Its First Five Hundred Years" adlı eserinde geçtiğine göre (p.18, Lulu.com, 2007) burası lanetli ruhların cezalandırıldığı mekandır (hatırlayınız Moloch efsanesini). Aynı yazarın değerlendirmesine göre gehenna, Yahudi-Hıristiyanlık inanışında kalıcı cezalandırmanın mekanı olarak görülmemeli; lanetli ruhlar gehenna'da, hakikatin ışığını görene dek cezalandırılacaklardır (p.18); yazar şu alıntıları dikkate değer buluyor: "Gehenna dinsizin yanacağı yerden başka bir şey değildir"; "Son yargıdan sonra, artık Gehenna kalmayacak"; "Bundan böyle Gehenna kalmayacak" (p.18). Kuran'da da en son cezalandırılma mekanı olarak gehenna'dan bahsedilir (Bruce M. Metzger, Michael D. Coogan, The Oxford Guide to People & Places of the Bible, p.88, Oxford University Press US, 2004). Örn. ALİ İMRAN SURESİ : 12 De o küfre sapanlara: "Yenileceksiniz ve cehenneme sürüleceksiniz. Ne kötü döşektir o!" NİSA SURESİ : 93 Bir mümini kasten öldürene gelince, onun cezası,içinde uzun süre kalmak üzere cehennemdir. Allah gazap etmiştir böylesine, lanetlemiştir onu; çok büyük bir azap hazırlamıştır ona. TEVBE SURESİ : 63 Bilmediler mi ki, her kim Allah'a ve resulüne kafa tutarsa ona, içinde uzun süre kalacağı cehennem ateşi vardır. Büyük utanç işte budur. vb.

Gehenna'dan türetilen
gĕhennālis kelimesi de "cehennem gibi", "cehennemi", "şeytanca", "kötü" manalarındadır (Cassiod. Amic. 22, § 32: poenae, id. ib. 24, § 4.).

1 yorum: