Hypocrita (hypocrites)

Hypocrĭta veya hypocrĭtes Latincede "jest ve mimikleriyle taklit yapan aktör" manasındadır (Suet. Ner. 24; Quint. 2, 17, 12; 11, 3, 7). Yunancadaki ὑποκριτής kelimesinin birebir çevirisidir. ὑποκριτής için Lampe'nin Patristic Greek Lexicon'ında (1961) örnekleriyle manaları şöyle açımlanmış:


Kelimenin ifade ettiği manayı tam anlayabilmek için en yetkin kaynak Novum Testamentum, Secundum Mathaeum 6.2 ve 6.5'teki ifadelerdir. Şöyle deniyor: 6.2: "Cum ergo facies eleemosynam, noli tuba canere ante te, sicut hypocritae faciunt in synagogis et in vicis, ut honorificentur ab hominibus." Yani Türkçesiyle "Bu nedenle, birisine sadaka verirken bunu borazan çaldırarak ilan etmeyin. Hypocrita'lar, insanların övgüsünü kazanmak için havralarda ve sokaklarda böyle yaparlar." - 6.5: "Et cum oratis, non eritis sicut hypocritae, qui amant in synagogis et in angulis platearum stantes orare, ut videantur ab hominibus." Yani Türkçesiyle "Dua ettiğiniz zaman hypocrita'lar gibi olmayın. Onlar, herkes kendilerini görsün diye havralarda ve caddelerin köşe başlarında dikilip dua etmekten zevk alırlar." Buradaki mana "-gibi yapmak; -miş gibi yapmak"tır. Aslında dua etme amacı gütmeden, gösteriş olsun diye (tıpkı bir hypocrita/aktör gibi) dua etmek ya da insanların övgüsünü kazanmak için sadaka vermektir. Görüldüğü gibi burada bir kandırma anlamı vardır. Kandırmak da en çok aktörlere yakışır. Martin Luther'e göre bir hypocrita (dinsel manada) sadece bir ikiyüzlü (hypocrite) veya dalkavuk (flatterer) değildir; aynı zamanda aldatır ve zarar ziyana neden olur ve bunu kutsallık adına yapar (The Familiar Discourses of Dr. Martin Luther, p.369, tr. H. Bell, 1818). Christian Wolff'ta da aynı söylemi buluruz, hypocrita dinsel sorumluluğu, bağlılığı (pietas) taklit eden, sömürendir (Philosophia moralis sive Ethica, p.275, 1751). Elihu Thayer'in de belirttiği gibi İsa'nın dile getirdiği en büyük üzüntüsü hypocrita'lar üzerinedir. Ona göre hypocrita'lık asla azizlikle bağdaşmaz; bu tarz dini gösterişe çevirme eylemi Tanrı katında en büyük günahlardan biridir. Dindeki hypocrita'lar din adamı kılığında olup sadece görünüşte dinle alakalıdır, kalbinde dine dair hiçbir şey yoktur. Kötü niyetli olmadığı müddetçe Kutsal söylemle alakalı olan hiç kimse hypocrita olamaz (Elihu Thayer, Sermons, Evangelical, Doctrinal, and Practical, p.40, C. Norris & Co., 1813).

Kelimenin diğer dillerdeki seyri: İng. (Ortaçağ) ypocrite - (modern) hypocrite, İt. ipocrita, Por. hipócrita, İsp. hipócrita, Fr. hypocrite, Esp. hipokritulo, Ar. منافق, Arn. hipokrit, Çin. 伪君子, Dan. hykler, Gal. hypocrite, İbr. מתחסד, İs. hycklare, Kat. hipòcrita, Nor. hykler, Rom. ipocrit.